Życie i działalność

Wiek XIX charakteryzował się narodzinami i rozwojem przemysłu. Był to czas głębokich przeobrażeń i olbrzymich problemów w dziedzinie politycznej, społeczno-ekonomicznej, kulturalno-wychowawczej i religijnej. Powstawały fabryki i zakłady pracy, w których zatrudniano wielu ludzi. Prymitywna uprawa roli, słabe warunki życia i bieda powodowały, że wielu mieszkańców często przeludnionych wiosek, przenosiło się do miast w poszukiwaniu pracy, godziwych zarobków i lepszej przyszłości.

Dzieciństwo

W takich czasach przyszło żyć w północnych Włoszech Janowi Bosko. Przyszły święty urodził się 16 sierpnia 1815 r. w Becchi, w pobliżu Turynu. Jego ojciec, Franciszek Bosko, zmarł, kiedy Janek miał zaledwie 2 lata. Matka Janka, Małgorzata Occhiena, musiała zająć się utrzymaniem i wychowaniem trzech synów: Antoniego z pierwszego małżeństwa i Józefa oraz Janka z małżeństwa drugiego. Ich dzieciństwo więc nie było łatwe. Chcąc ukończyć szkołę podstawową, która była wówczas prywatna, Janek musiał pracować dodatkowo, zdobywając fundusze na jej opłacenie. Kiedy miał 9 lat, Pan Bóg w tajemniczym widzeniu sennym objawił mu jego przyszłą misję wychowywania młodzieży.

Formacja duchowa

Zasadnicza formacja duchowa księdza Bosko dokonała się w Chieri (30 km od Turynu), gdzie odbywał studia teologiczne w seminarium. Dnia 5 czerwca 1841 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Już w czasie studiów seminaryjnych często spotykał się z młodzieżą, a katechizacja była jego największą pasją.

Wychowując się w skromnych warunkach i doświadczając wielu trudów, jakie niosło życie, Jan Bosko nie pozostał obojętny na znaki czasu i potrzeby współczesnych mu ludzi, zwłaszcza ludzi młodych. Młodzież w tamtych latach nie tylko nie miała dobrych warunków do rozwoju, ale często była wyzyskiwana. W fabrykach i przy budowach za lichą opłatą zatrudniano nawet nieletnich. Wielu z nich nie miało rodziców, dachu nad głową ani pożywienia.

Oratorium

To właśnie ks. Bosko zajął się tą opuszczoną oraz ubogą materialnie i duchowo młodzieżą. Zdawał sobie sprawę z tego, że jeżeli nikt jej nie pomoże, to jej przyszłość będzie tragiczna dla nich samych oraz innych ludzi. Dlatego począł gromadzić samotną młodzież, starał się dla niej o dach nad głową, szukał dla niej pracy, zajmował rozrywką, uczył prawd wiary, a także dawał okazję do uczestnictwa we Mszy Świętej i przyjmowania sakramentów. Tak doszło do powstania Oratorium, które dla ludzi młodych było domem, rodziną, szkołą, parafią, a także miejscem zabaw i spotkań z przyjaciółmi.

Rozwój dzieła

Ks. Bosko był prekursorem chrześcijańskiej szkoły zawodowej. W 1848 r. 50% turyńskiej młodzieży w wieku poniżej 20 lat nie umiało czytać ani pisać. Brakowało wówczas szkół, internatów, a tym samym młodzieży przygotowanej do zawodu. Dlatego pomimo nieprzychylności wielu środowisk oraz napotykanych trudności, ks. Bosko podjął się zadania rozpowszechniania kultury. W tym celu początkowo organizował szkółki niedzielne i wieczorowe, a następnie szkoły zawodowe i internaty.

Ze względu na brak podręczników do nauczania, sam opracowywał książki dostosowane do poziomu chłopców, których nauczał. Wśród nich należy wymienić: „Historię Włoch”, „Dziesiętny system metryczny” i „Dzieje Kościoła”. Do celów apostolskich ks. Bosko zaangażował prasę. Jako jeden z pierwszych propagował formę książki kieszonkowej o treściach ewangelicznych, historycznych i misyjnych. W swej pracy wiele czasu poświęcał na pisanie książek o charakterze wychowawczym. Niektóre z nich dotyczyły żywotów świętych godnych naśladowania, inne uczyły katechizmu, a jeszcze inne poruszały tematykę praktykowanego przez niego i wspomnianego wyżej systemu prewencyjnego. Tym samym ks. Bosko stał się znaczącym publicystą w dziedzinie kształcenia i wychowania.

Salezjanie i salezjanki

Liczba młodzieży, z którą przebywał ks. Bosko, stale wzrastała i w niedługim czasie stanął on wobec wielkich potrzeb, przerastających jego siły. Z tego powodu postanowił założyć nowe zgromadzenia zakonne, które kontynuowałyby rozpoczęte przez niego dzieło: Towarzystwo Św. Franciszka Salezego (salezjanie) dla młodzieży męskiej oraz Córki Maryi Wspomożycielki Wiernych (salezjanki) dla młodzieży żeńskiej.

Na cały świat

Troską ks. Bosko było również to, aby Zgromadzenie Salezjańskie w swojej działalności nie ograniczyło się jedynie do młodzieży włoskiej, ale rozkwitło i objęło swym oddziaływaniem rzecze ludzi młodych w wielu krajach. Tak doszło do pierwszych wypraw misyjnych i znacznego rozwoju zgromadzenia. Obecnie salezjanie kontynuują dzieło rozpoczęte przez ks. Bosko i starają się realizować swój charyzmat, jakim jest praca apostolska wśród młodzieży, zwłaszcza ubogiej. Czynią to na wszystkich kontynentach i w bardzo wielu krajach świata.

Święty „ojciec i nauczyciel” młodzieży

Ten szczodrze obdarzony przez Opatrzność wieloma darami kapłan zmarł 31 stycznia 1888 r. w Turynie, w środowisku swoich wychowanków i następców. Kiedy umierał jego rodzina liczyła: 774 zakonników i 313 zakonnic osiadłych w 107 placówkach. Kościół uznał go błogosławionym przez akt beatyfikacji w 1929 r. W 1934 roku Ojciec Święty Pius XI ogłosił go świętym. Natomiast w 1989 r. Jan Paweł II nazwał ks. Bosko „ojcem i nauczycielem młodzieży”.